2020 SEZONUNA MERHABA DERKEN…
Kış mevsimini yavaş yavaş geride
bırakmaya hazırlanırken, turizm bölgelerinde ki tesisler de hummalı bir çalışma başlamış durumda.
Bu hummalı çalışmanın sebebi, yaklaşan yaz sezonunda, ülkemize
gelen misafirleri en güzel şekilde ağırlamak, hem konakladığı otelden hem de ülkemizden
memnun ayrılmalarını sağlamaktır.
Birçok tesis, yeni tekstil alımı ile
beraber elinde ki mevcut bulunan tekstillerin tasnifini yapmakta ve kusursuz
bir tekstil ile sezona merhaba demeyi düşünmektedir. Ben de bu yazımda, tekstillerde bulunan lekeler ve
çözüm önerilerini kaleme aldım.
LEKE
İLE İLGİLİ ÖZET BİLGİLER
Leke Tanımı
Bulunduğu ortamı kötü gösteren, yüzeyin çabuk yıpranmasına neden olan ve bulunduğu yüzeyin ömrünü kısaltan kirdir.
Leke Çıkarmanın Önemi
Lekeler sağlıklı bir ortamda yaşamak, eşyaların
güzel görünmelerini sağlamak,
bozulup yıpranmalarını, eskimelerini önlemek ve daha uzun süreli kullanmak için çıkartılır.
Leke Çeşitleri
•
Sürtünme lekesi
•
Dövme Lekesi ( Holiday Tattoo )
•
Keratin içeren güneş yağlarından oluşan sarı lekeler
•
Pas lekeleri
•
Mürekkep lekeleri
•
Boya lekeleri
•
Boyar madde içeren şarap lekesi ve içecek lekesi
•
Kan Lekesi
•
Saç Boyası ve Rimel gibi kozmetik ürünlerden oluşan lekeler
Lekelerin
gruplandırılması:
Kabuklu lekeler: Yüzey üzerinde tabaka oluşturan lekelere verilen isimdir.Kabuklu lekeler; zift,
katran, yağlı boya, mum, oje, vb lekeler örnek
verilebilir.
Bu gruptaki lekeleri çıkarmadan önce lekenin kabuğu keskin olmayan bir bıçak veya benzeri bir araçla çıkarılır.Geri kalan kısım leke çıkarma yöntemleri uygulanarak çıkarılır.
Renkli lekeler:İlk bakışta hangi maddeye ait olduğu kolaylıkla tanınan
lekelerdir. Kan, ter, çimen, çay, pas, küf, meyve suyu,
kahve vb lekeler bu
grupta yer alır.
Şeffaf lekeler: Genellikle yağların ve
bileşiminde
yağ bulunan
maddelerin
meydana getirdiği lekelerdir. Yağ, krema, dondurma lekeleri bu grupta yer alır. Bu lekeler meydana geldiği an leke olan yere emici özelliği bulunan
maddelerden herhangi biri olan tuz, un, talk pudrası, tebeşir tozu bol miktarda dökülür. Lekenin fazlası emdirilerek fırçalanır. Geri kalan leke, leke çıkarma tekniğine uygun olarak çıkarılır.
Leke Çıkarma İlaçları
ve Çeşitleri
Leke çıkarma
ilaçları beş ana grup altında toplanmaktadır:
1.Çözücüler:
Aseton, tiner, benzin, amonyak, ispirto (Etil alkol), asit oksalik,boraks, amil
asetat, vb.
2.Ağartıcılar: Çamaşır sodası
(sodyum karbonat), javel suyu (Potasyum
hipoklorit), kireç kaymağı (Kalsiyum hipoklorit), sodyum perborat,hidrojen
peroksit, vb. Bu ilaçlar lekeleri çıkarmanın yanında
çok güçlü ilaçlardır.
3.Kimyasal maddeler:
Ticari amaçlı hazırlanan leke çıkarıcılardır.
4.Emiciler:
Tuz, şeker,
talk pudrası,
tebeşir
tozu vb.dir.
5.Enzimler: Biyolojik sentetik deterjanlardır.
Protein esaslı lekeleri çıkarırlar.
Kullanım Özellikleri
Çözücüler: Her türlü lekeleri çözerek, lekelerin bulunduğu ortamdan daha çabuk çıkarılmasını sağlar.
Aseton: ojelerin ve ruj lekelerinin çıkarılmasında kullanılmaktadır.
Tiner: Yağlı boya lekelerinin çözülmesinde kullanılmaktadır.
Benzin: Uçucu, patlayıcı,
yanıcı bir maddedir. Genellikle katran zift vb
lekelerin çözülmesinde kullanılmaktadır.
Amonyak: Yağ lekelerinin
çözülmesinde kullanılmaktadır. Asit, meyve suyu lekelerini çıkarmakta da kullanılır.
İspirto: Yosun, çimen, tükenmez kalem gibi lekelerin çözdürülmesinde
kullanılır. Bunun yanında sirke, su ve mavi ispirto karışımı ile çam temizliğinde çok etkili bir ilaç olarak kullanılır.
Asit oksalik: Beyaz sert ve kristal halde bulunup suda çözülen bir
maddedir.Az miktarda bile yakıcı ve
zehirleyicidir. Pas lekelerini çıkartılmasında kullanılır.
Boraks: Kristal veya toz halinde bulunan bir maddedir. Zayıf bir bazdır. Çay, kahve,meyve suları ve asit lekelerinin çıkartılmasında
kullanılır.
UYGULAMASI
Yarım
litre suya yaklaşık 30
gr Boraks konup çözülmesi sağlanır.
Lekeli kumaş bu
çözeltiye batırılır, kısa
bir süre bekletilir. Bu leke çıkarıldıktan sonra bol suda çalkalanır.
Leke çok yeni ise lekeli kısım
bir kap üzerine gerdirilir. Kuru boraks lekenin
üzerine yayılır.
Üzerine sıcak
su dökülerek leke çıkarılır. Bol suda çalkalanır.
Amil asetat: Birçok kumaşlarda rahatlıkla kullanılır.
Özellikle suni ipek ve renkli kumaşlardaki tırnak cilası lekelerinin çıkarılmasında kullanılır.
Ağartıcılar: Oksijen bazlı ve klor bazlı olmak üzere ikiye ayrılır. Bunlardan kalsiyum hipoklorit (kireç kaymağı) ve sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) klor bazlıdır. Sodyum Perborat, hidrojen peroksit vb oksijen bazlı ağartıcılardır. Ağartıcılar suyun sıcaklığına uygun
olarak çamaşırlarda
kullanılırlar. Klor bazlı ağartıcılar en fazla 50 -60 derece sıcaklığa
kadar oksijen bazlı ağartıcılar daha yüksek sıcaklıklarda
kullanılabilir.
Çünkü klor parçalayıcı özellikte bir maddedir. Yüksek ısıda çamaşırların yıpranıp parçalanmalarına neden olabilir.
Kimyasal maddeler: Bu
maddeler kimyasal olarak üretilip özellikle mürekkep lekeleri ve ütü yanık izlerinin çıkartılmasında
kullanılır. Özellikle temizlik ilaçları üreten firmaların kimyasal olarak hazırladıkları ve
satışa
sundukları pratik
leke çıkarıcılar vardır.
Bu ilaçlar; protein ve kan çözücü, tanin çözücü, yağ ve boya çözücü, pas çözücü olarak kullanılırlar. İsim
ve kodları firmalara
göre farklılıklar göstermektedir.
Emici maddeler: Bunlar
tüylü dokumalarda meydana gelen yağlı lekelerin
üzerine bol miktarda dökülerek yağın yayılmasını emerek engeller. Bunlar leke çıkaran ve çözen ilaçlar değildir.
Enzimler: Ağır kirli çamaşırlardaki protein içeren kan, yumurta,
süt, çeşitli
sos lekeleri ve yağlı lekelerin çıkartılmasında
kullanılan
ilaçlardır.
Enzimler nişasta
gibi uzun zincirli büyük moleküllerin birleşme noktalarını etkileyerek,
bu bağın
gevşemesini
sağlar.
Enzimler seçici çalışır. Bazı enzimler
proteinleri bazıları yağları ve
bazıları ise sadecekarbonhidrat moleküllerini parçalar.
Protein kir denen lekeler; cilt yağları,
yemek sosları, etsuları, yumurta, süt ve kan lekeleridir.
Enzimlerin etkili olabilmesi için:
Yıkama
suyu sıcaklığı 50 derecenin altında olmalıdır.
Yıkama
ortamı pH 9
-10 arasında
olmalıdır.
Klor bazlı ağartıcılarla kullanılmamalıdır.
Enzimler etkinliklerini minimum iki saat içerisinde başlatır ve tüm etkilerini 12 saat gibi uzun sürede gösterir.
Huzurlu ve güzel bir sezon dileklerimle…
Ramazan ALTINKURT
Hane Laundry
